آرشیو دروس منظومه استاد محمد حسین حشمت پور 95-94

موضوع: بیان ترتب در اجناس/ ترتب کلیات/ باب ایساغوجی/ منطق/ شرح منظومه.

ترتب الکلیات، ترتب الاجناس کالمرقی ای کدرجاته عبر لجنس اعلی ای الیه من مقولات عشر (1) [1]

از بین کلیات، دو کلیِ جنس و نوع بحث شد سه کلی دیگر که فصل و عرض خاص و عرض عام است باقی مانده که باید مطرح شود. بعد از اینکه بحث جنس و نوع تمام شد این مطلب بیان می شود که اجناس، مترتب هستند. انواع هم مترتب هستند. مرحوم سبزواری اسم این فصل را «ترتب الکلیات » می گذارد و مرادش از « کلیات » همان اجناس و انواع است.

مرحوم سبزواری اجناس را به پله های نردبان تشبیه می کند. همانطور که پله های نردبان به ترتیب از پایین به بالا قرار گرفتند اجناس هم از پایین تا بالا قرار گرفتند هر چقدر که جنس، پایین تر باشد سعه اش کمتر است و هر چقدر به سمت بالا رفته شود سعه اش بیشتر می شود تا به جنس عالی رسیده می شود که وسیعترین جنس است و بالاتر از آن و وسیعتر از آن وجود ندارد.

اجناس عالیه همان مقولات 10 گانه هستند که یکی از آنها جوهر است و بقیه، عرض است. وقتی به این اجناس رسیده شود از این اجناس تجاوز نمی شود و بالاتر از آن نمی رود.

ص: 1